ابعاد حرکتهای جهادی

بعد اول حرکات جهادی (جهاد بیرونی)

بعد اول معنی جهاد مربوط به مبارزه با دشمنان و متجاوزان، حقوق مظلومان، مسلمانان، و مرزهای میهن اسلامی می باشد که خود نیز به دو دسته تقسیم می شود.

دسته ی اول مبارزه با دشمنان آشکار:

در این نوع مبارزه دشمنان به صورت آشکار و قابل شناسایی با ما به مبارزه و عداوت می پردازند و با استفاده از حمله های جنگی، تهدیدات و... موضع خود را مشخص می کنند که در این صورت جدا از وظیفه ی دینی هر کس خود را موظف می بیند تا در مقابل این تجاوز بایستد واز حقوق خود و ستمدیدگان دفاع کند. که ما نمونه ای از این نوع مبارزه و جهاد را در سالهای ابتدایی انقلاب اسلامی در طی جنگ های تحمیلی در کشور عزیزمان دیدیم که به لطف خداوند و همت مجاهدان بلند همت این تجاوز، متجاوزان ناکام ماند.

تلفاتی که در این نوع مبارزه ممکن است بوجود آید از بین رفتن برخی از افراد جامعه، ویرانی شهرها و آبادی ها، یتیم شدن کودکان ودر نهایت حکومت افراد متجاوز بر جامعه می باشد.

دسته دوم مبارزه با دشمنان دوست نما:

در این مبارزه متجاوزان و دشمنان مواضع اصلی خود را آشکار نمی سازند و از در دوستی وارد می شوند اگرچه این نوع مبارزه ممکن است ظاهرا تلفات جانی و یا خسارات مالی در بر نداشته باشد ولی به مراتب خطرناک تر از دسته ی اول است. تلفات این نوع جنگ نفوذ افکار منحرف به جامعه، رواج فساد و بدبین شدن جامعه نسبت به ارزش ها و... می باشد. بدین شکل که این افراد ممکن است سال ها از راههای مختلف در زندگی ما نفوذ کرده باشند و یا در بین ما زندگی کنند و در بین ما محبوب شوند و ما آنها را خیرخواه خود ببینیم ولی عملأ در حال ضربه زدن به بنیاد های فکری ما و منحرف کردن افکار ما می باشند. اصطلاحی که امروزه برای این نوع مبارزه به کار می رود عبارت " جنگ نرم " می باشد.

 در دسته ی اول مبارزات که در قسمت قبلی اشاره شد با استفاده از آموزش های نظامی و ادوات جنگی می توان جلوی دشمن ایستاد و با وی مبارزه کرد ولی در این نوع مبارزه آموزش نظامی و یا استفاده از ادوات جنگی کارساز نیست چرا که  به راحتی نمی توان دشمن و نقشه های دشمن را شناخت و حتی نوع ادوات جنگی در این نوع مبارزه متفاوت است. چه بسا ابزار هایی که دربین عموم مردم جامعه از آن به عنوان ابزارهای پیشرفت و تکنولوژی شناخته شده است همانند ماهواره ها و اینترنت ولی این تکنولوژی ها ابزاری شده اند در دست دشمنان که از هر نوع موشک و خمپاره و ... خطرناکتر هستند با توجه به اینکه ادوات جنگی و شیوه ی جنگی در این نوع مبارزه متفاوت است آموزش های جنگی و همین طور جهادگران این عرصه متفاوت اند در خط مقدم این مبارزه ای که، با استفاده از دانش های روز  دنیا و تکنولوژی های به ظاهر غیر جنگی و اصطلاحأ ابزارهایی که برای آسایش بشر ساخته شده، صورت می گیرد به گفته ی پیر فرزانه ی ما که خطاب به دانشجویان و اساتید دانشجویان گفت: " شما افسران جنگ نرم هستید"، دانشجویان، اساتید و افراد روشنفکر و فرهیخته ی جامعه می باشند که با شناخت کامل از دشمن، دید بازتر نسبت به سایر افرادجامعه در برابرحرکتهای دشمن و برنامه ریزی و اجرای آن می بایست به جهاد در برابر این نوع حمله ها برخیزند.

همانطور که در عنوان این نوع جهاد عبارت مبارزه با دشمنان دوست نما به کار برده شد باید توجه داشت که راه اصلی برای نفوذ افکار بیگانه به بنیاد جامعه استفاده ی دشمن از ظاهری خیرخواه برای جامعه خواهد بود که این ظاهر خیرخواه در سایه کمبود ها ومشکلات جامعه اعم ازمشکلات مالی، اختلافات سیاسی، مسائل اجتماعی و ... بستری مناسب برای حملات دشمن به فرهنگ و مسائل فرهنگی جامعه که اصلی ترین سرمایه جامعه می باشد را بوجود خواهد آورد و از آنجایی که درهر جنگی باید ابتدا بستر های حمله و راههای نفوذدشمن را سد کرد در قدم اول می بایست به حل این مشکلات پرداخت و در حین حل این مشکلات می بایست به پرورش نیرو های کارآمد و آگاه جهت اداره عرصه جهاد و مبارزه در این راه پرداخت و در هرنقطه از جامعه جهت جلوگیری از نفوذ این تهاجمات فرهنگی به جامعه پرورش داد تا در کنار کمک به حل مشکلات آن جامعه راهکارهایی برای مبارزه با این تهاجمات فرهنگی بیابد.

یکی از آسیب پذیر ترین نقاط مکانی که معمولآ مورد توجه این گونه تهاجمات قرار می گیرد مناطق محروم و مستضعف کشور می باشند که به خاطر مشکلات مالی و کمبود امکانات بستر مناسبی جهت این گونه تهاجمات است. لذا اعزام گروه های جهادی به این گونه مناطق یک حرکت شایسته و قابل تحسین است که طی چند سال اخیر رونق بیشتر گرفته است که دراین گروه ها هر کمیته وظیفه ی خطیری بر عهده دارد که نباید آن را سبک شمرد.

در رابطه با وظایف هر کمیته یا همان کارگروه ها نکات ریز و کارآمد و مهمی وجود دارد که به علت کمبود وقت ما تنها به شرح مختصری از چند نکته در مورد دو کارگروه عمرانی به خاطر اینکه فعالیت های این گروه معمولآ بیشتر به چشم می آید و کارگروه فرهنگی و آموزشی به خاطر حساس تر بودن فعالیت های این گروه می پردازیم.

کارگروه عمرانی:

همانطوری که قبلا گفته شد فقر مالی و کمبود امکانات فرهنگی در برخی از مناطق روستایی بستر مناسبی برای نفوذ تهاجمات فرهنگی می باشد دراین مناطق کارگروه عمرانی با فعالیت های بجای خود در جهت سازندگی می تواند با شناخت اولویت ها از طرفی اعتماد اهالی روستا را بیش از پیش به سوی خود جلب کند و از طرف دیگر بنای یک پایگاه فرهنگی در آن روستا را بگذارد تا در مراحل بعد این مکان احداث شده( که می تواند یک مسجد، حسینیه، مدرسه، خانه ی عالم و ... باشد) به عنوان مرکز فعالیت های فرهنگی آن روستا باشد و برای اهالی روستا یاد آور جهادگران و تلاش های آنها در جهت ارتقای سطح روستا باشد.

هر چند ممکن است این بنای احداث شده از سطح کیفی پایینی برخوردار باشد ویا تا حدودی نیمه کاره باقی بماند ولی همین حضور و تلاش گروه جهادی در نظر اهالی باقی مانده و در اکثر اوقات از آنها به عنوان الگویی برای انجام امور عام المنفعه و خداپسندانه یاد می شود لذا نباید اعضای این کارگروه در انجام وظایف خود دچار یأس و ناامیدی شوندو انجام کارهای خود را هرچند آن وظیفه بسیار کوچک بشمار آید بی تاثیر و بی حاصل بدانند که حتی "" حضور یک جوان مؤمن و متدین و متشرع در یک مجموعه ى روستائى، در بین جوانان، در بین مردم، مظهر مجسم آیه ى قرآن است؛"".

از طرف دیگر اعضای این کارگروه نباید فراموش کنند وظیفه ی اصلی آنها در رابطه با روستا انجام فعالیت های فرهنگی در قالب فعالیت های عمرانی است. توصیه و تشویق اهالی روستا به انجام امور ماندگار و خداپسندانه و عام المنفعه از قبیل ساخت مسجد، نمایش اتحاد و تشویق اهالی به داشتن اتحاد برای یک هدف مشترک، توصیه به اموری مانند نماز جماعت و نماز اول وقت، توصیه و تشویق اهالی در کمک کردن به افراد محروم تر و... که این توصیه ها و تشویق ها جز با عمل کردن خود افراد جهادگر در حین اردو و در انظار اهالی امکان پذیر نیست. یعنی هنگامی که یک دانشجوی مهندسی، پزشکی و ... از شهرهای بزرگ و با امکانات غیرقابل قیاس با این مناطق به این گونه اعمال اقدام می کند برای اهالی روستا خود بهترین نوع تبلیغ می باشد. البته در این راه ممکن است فعالیت ها دچار آفت هایی بشوند که از اشاره به انها در این جا خودداری می شود.

کمیته آموزشی و فرهنگی:

این کمیته که معمولأ به صورت دو کمیته مجزا از هم به فعالیت می پردازند تقریبا دارای یک راستا و یک نوع فعالیت می باشند که شاید بتوان تفاوت آنها را از لحاظ عمومی و یا خصوصی بودن کلاس ها و یا نوع مخاطب قائل شد. در هر صورت ما در اینجا به فعالیت ها مشترک این گروه می پردازیم.

شاید بتوان اصلی ترین و حساس ترین فعالیت ها را در گروه های جهادی به این کارگروه تخصیص داد. متأسفانه در برخی موارد مشاهده می شود که در انتخاب افراد این کارگروه دقت کافی به عمل نمی آید و فعالیت های این کارگروه را به صورتی که باید مورد نظارت دقیق قرار نمی گیرد و یا اینکه فعالیت ها در این کارگروه متأسفانه صرفأ جنبه ی گزارش کاری دارد (( که این مورد از نظر حقیر یکی از بزرگترین آفات فعالیت های فرهنگی و مخصوصا اردو های جهادی می باشد)) با توجه با اینکه اصلی ترین فعالیت های  گروه های جهادی در رابطه با روستا ها حرکت های فرهنگی می باشد اعضای این کارگروه که عنوان فرهنگی را یدک می کشند علاوه بر اینکه می بایست در انجام امور فرهنگی در روستا بسیار فعال تر باشند باید در بین هم گروهی ها و همسفران جهادگر خود نیز در این ضمینه شناخته شده تر باشند و علاوه بر انجام و اجرای امور فرهنگی در روستا ها در صورت بروز مشکلی در بین دیگر جهادگرها قبل از همه برای کمک کردن و یاری رساندن به او اقدام نمایند و نسبت به فعالیت های درون گروهی غافل نباشند.گذشته از فعالیت های درون گروهی اعضای این کارگروه از آنجایی که به صورت مستقیم با اهالی روستا ها در ارتباط هستند باید درعین شناخت سریع مشکلات فرهنگی و اقدام به پیدا کردن راهکار آن نسبت به رفع شبهات و معزلات موجود هم اطلاع زیادی داشته باشند و هم شیوه های بیان متفاوت مباحث برای مخاطبان را یاد بگیرند که این مستلزم آموزش هایی است که قبل از برگزاری اردو برپا می شود و همچنین استفاده از تجارب افراد با سابقه تر در حین اردو می باشد.

دسته ای از اعضای این کارگروه طلاب و روحانیون می باشند که بنده در مورد شرایط این بزرگواران مطلبی را نمی نویسم و بررسی شرایط مربوط به این بزرگواران را بر عهده ی روحانیون با تجربه ی جهادی می گزاریم. اما در مورد سایر افراد کارگروه فرهنگی – آموزشی اعم از مربیان آموزشی، مجریان برنامه های فرهنگی، رابط های فرهنگی و کادر اجرایی این کارگروه باید در نظر داشت که این افراد در عین حال که افرادی شوخ ، فعال، خستگی ناپذیر و باحوصله هستند می بایست افرادی جدی، مسئولیت پذیر، دغدغه مند و با تخصص باشند تا بتوانند علاوه بر اینکه در کار خود با شادی و روحیه  بالا فعالیت می کنند دارای جذبه و استعداد و قدرت کنترل بالا باشند تا روند کلاس از مسیر اصلی منحرف نشود.

از آنجایی که برگزاری کلاس های آموزشی و فرهنگی برای جوانان و نوجوانان روستا از سوی جهادگران به صورت خودگردان انجام می شود لذا تفاوت هایی با کلاس ها و جلساتی از قبیل کلاس های درس و مدرسه، حلقه های معرفت و صالحین و ... دارد که می بایست آنها را مد نظر قرار داد. در حالت کلی برای انجام و اجرای فعالیت های آموزشی و فرهنگی و مخصوصأ در اردوهای جهادی سه مرحله ی اصلی وجود دارد که به اختصار در مورد آنها توضیحاتی در زیر می آوریم.

مرحله ی اول(جذب):

در این مرحله مسئولین کارگروه آموزشی- فرهنگی قبل از برگزاری اردو در اردوهای شناسایی به بررسی نیاز ها و مشکلات موجود می پردازند و بر طبق آنها پیش برنامه ای برای ایام اردو تنظیم می کنند. همچنین در طی یکی دو روز ابتدایی اردو این کار توسط مربیان فرهنگی انجام می شود تا درصورتی که نکته ای از قلم افتاده باقی مانده بود آنها را مد نظر قرار دهند و همچنین در این زمان مربیان به شناخت علاقه های مخاطبین پرداخته و با استفاده از این علاقه مندی ها به جذب اهالی می پردازد.(( روشهای جذب افراد برای این کلاس ها بسته به مناطق و استعدادها و تجربیات مربیان متفاوت است))

مرحله ی دوم(تثبیت):

پس از اینکه مرحله ی جذب انجام شد همزمان با شروع کلاس ها و نشست ها و جلسات مرحله تثبیت شروع می شود در این مرحله می بایست از طریق شیوه ی کلاس داری توسط مربی، بیان مطالب، کاربردی بودن کلاس ها برای مخاطبین و ... کلاس ها طوری برای مخاطبین جذاب باشد که اولا مخاطب احساس کسالت نکند دومأ کلاس یک طرفه نباشد یعنی طوری که فقط مربی به بیان مطالب بپردازد سوما مخاطب اشتیاق به ادامه کلاس داشته باشد و مخاطبین احساس عزت نفس کنند.

مرحله سوم(رشد):

این مرحله که اساسی ترین و مهم ترین فعالیت های فرهنگی در آن انجام می شودشدیدأ وابسته به انجام صحیح و کامل مراحل قبلی می باشد یعنی اگر دو مرحله ی قبلی به خوبی انجام شده باشد کار دراین مرحله بسیار آسان تر میشود در غیر این صورت این مرحله به انجام نمی رسد و به عبارتی فعالیت کلاس های فرهنگی و آموزشی ابتر می ماند.

در این مرحله مطالب فرهنگی که طی برنامه ریزی های قبلی برای ارائه در این اردو تهیه شده است به مخاطب ارائه می شود و از آنجایی که شخص جهادگر اعتماد کامل مخاطب را جلب کرده است و مخاطب او را دلسوز و محرم اسرار می بیند نسبت به شناخت مشکلات افراد و تعییین راهکار برای آنها اقدام می نماید.

البته در مورد این مراحل نکات زیاد و کلیدی وجود دارد که انشاالله اگر توفیق نصیبمان شود آینده در مورد آنها مطالبی را ارائه می کنیم.

 

بعد دوم حرکات جهادی (جهاد درونی):

از این نوع جهاد و مبارزه اصطلاحأ به جهاد اکبر یا مبارزه درونی یاد می شود که در این نوع مبارزه دشمن اصلی هواهای نفسانی و امیال ما می باشند که می تواند در صورت کنترل نشدن بنیاد های درونی ما را از هم پاشیده و کلیه ارزش ها را زیر پا گذارد و کاری با اشرف مخلوقات حضرت حق(جل وعلا) کند که "" اولئک کل انعام بل هم اضل "" شود.

لذا باید برای کنترل و مبارزه با این دشمن سرسخت داخلی تدابیری اتخاذ کرد تا افسار این اژدهای یاغی را در دست گرفت و نگذاشت تا حملات هولناک او ما را دچار آسیب کند. به همین منظور همان طوری که برای آماده شدن در مقابل دشمنان آشکار مانورها و رزمایش ها برگزار می کنیم و برای آماده شدن در برابر دشمنان دوست نما به برپایی کلاس های بصیرت افزایی و استفاده از کتب و اساتید آگاه اقدام می کنیم، می بایست برای کسب آمادگی در برابر این دشمن درونی یعنی نفس عماره ی خود نیز کلاس ها و رزمایش هایی برگزار کرد.

اما این تمارین و رزمایش ها چگونه انجام می شود؟

نمونه قابل مشاهده و عمومی این نوع تمارین روزه داری در ماه مبارک رمضان است که باوجود اینکه نعمات فراوان، حلال و قابل استفاده در دسترس ما می باشد خود را از دستیابی به آنها محروم می کنیم و با وجود میل بی اندازه به خوردن این نعمات از خوردن آنها امتنان می کنیم تا به نفس خود ثابت کنیم که مثلأ حتی در صورت نیاز به آب و تشنگی و گرمای هوا ما برای اینکه کنترلی بر نفس خود داشته باشیم حتی در صورتی که آب در دسترس باشد از نوشیدن آن خود داری می کنیم تا به دستورات خداوند عمل کنیم و پیرو هواهای نفسانی نباشیم هرچند این وسوسه ها مورد نیاز ما باشد.

به گفته ی امیرالمومنین(ع) "" ان جهاد باب من ابواب جنه و فتحة لخاصة الاولیا ""

یعنی همانا جهاد در از درهای بهشت است که خداوند آن را بر روی اولیای خاص خود می گشاید.

اردوی جهادی یکی دیگر از مکانهایی است که می توان مبارزه با نفس را در آنجا تمرین کرد. تمرین هایی چون جدا شدن و دور شدن از خانه و خانواده برای کمک به دیگران و رضایت مندی خداوند، تمرین ولایت پذیری، همنوع دوستی،انجام امور بلاعوض همه و همه تمرین هایی هستند که در حین اردو توسط  جهادگران انجام می شود اما باید در انجام این امور نیز نکاتی را در نظر گرفت.

یک جهادگر در ابتدای امر باید در نظر داشته باشد که وی هرچند هم که دارای تخصص بالا و سرمایه ی زیاد باشد باز هم به تنهایی قادر نمی باشد که کاری از پیش ببرد و باید در نظر داشته باشد که سرمایه ی او در مقابل سرمایه ی خداوند هیچ است.

از طرفی این خصلت ما است که همواره در پس صرف هر هزینه ای در پی بدست آوردن چیزی هستی ولی چقدر خوب است که این افکار و اعمال را هدفمندتر کرده و باشناخت سرمایه ی بزرگتر و در آمد بهتر این هزینه ها را مصرف کنیم برای مثال کسی که با صرف هزینه و انجام اعمالی در پی بدست آوردن شهرت است درآمدش نسبت به کسی که اعمال خود را برای کسب رضایت خداوند انجام می دهد بسیار ناچیز است.

رضایت مخلوق در برابر رضایت خالق!!؟

خالقی که جاوید است و مخلوقی که فانی است پس رضایت خالق ماندگار است و رضایت مخلوق تمام شدنی و از بین رفتنی. خالقی که غنی است و مخلوقی که فقیر است کوچکترین پاداشی که خالق به کسی دهد در مقابل تمامی ثروت یک مخلوق خود نمایی می کند.

آیت الله بهجت(ره) در جواب کسی که پرسید دچار آفت ریا شده ام فرمودند:"" ریا کنید ولی اگر در مقابل شاه و گدا قرار گرفتید برای شاه ریا کنید نه برای گدا.""

به این معنی که اگر اعمال خود را در مقابل دو شخص انجام می دهید آن را برای چشم و رضایت کسی انجام دهید که بزرگتر و داراتر و افضل تر است انجام دهید. حال انکه همواره خداوند بر همه اعمال ما ناظر است و چه کسی بزرگتر و غنی تر و افضل تر از خداوند است؟

پس چه خوب است که دراین بازار داغ که کوچکترین اعمال ما توسط بهترین خریدار و به بالاترین قیمت خریداری  می شود همه چیز خود را به فروش بگذاریم که به قول دوست خوبم هادی قاسمی: "" جهادی همچون بازارچه ای است که در ان  جهادگر مس وجودی خود را با طلا عوض می کند. ""

جهادی مس فروشی، زر خریدن                                چو اسماعیل دل از سر بریدن

وقتی بدانیم خداوند کوچکترین اعمال ما را به بهترین قمیت خریدار است دل کندن از هر چیزی حتی زندگی در این راه یعنی رضایت خداوند نیز همچو حضرت اسماعیل (ع) برای هرکس شیرین می شود پس بهتر است اگر مسیری غیر از رضای خداوند میرفتیم اکنون مسیر زندگی خود را عوض کرده و به سوی خداوند بازگردیم و چه بهانه ای بهتر از جهاد برای بازگشت به سوی خداوند که به قول شاعر:

بیا با ما دمی از خود برون شو                       بیــا انا الیـــه راجعــــــون شو

در نظر داشتم در مورد این بعد از جهاد توضیحات زیادی بیاورم ولی هرچند می اندیشم می بینم همین یک نکته کافی است:

اگر سعی کنیم تمام کارهای خود را برای خداوند انجام دهیم دیگر هیچ گاه نفس فرصت عرض اندام پیدا نمی کند

پس سعی کنیم تمام کارهای خود را برای رضا و لقای خدا انجام دهیم که این بزرگترین جهاد است. جهاد اکبر.

 

در آخر نیز توجه به این نکته حائز اهمیت است که یک جهادگر باید دقت داشته باشد که یک حرکت جهادی مختص نقطه ی مکانی خاص و زمان محدود و مشخص نمی باشد بلکه یک جهادگر در طول زندگی خود به این نکته توجه کند که زندگی جهادی از روز تولد شروع شده است و همچنان تا روز آخر زندگی ادامه دارد و در تمام مراحل زندگی او به عنوان یک جهادگر موظف به انجام فعالیت های جهادی خود در ابعاد و عرصه های مختلف می باشد و باید دقت داشت که هیچ گاه یک وظیفه سبک شمرده نشود و همین طور از انجام این فعالیت ها نباید دلسرد شد.

به فرموده ی امام خمینی(ره): "" ما مأمور به انجام وظیفه ایم نه گرفتن نتیجه""

چه بسا فعالیت هایی که در حال حاضر هیچ بازدهی و نتیجه قابل مشاهده ای نداشته باشد ولی در آینده تاثیر بسزایی در روند جامعه بگذارد.